بر اساس گزارش نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت، سالانه افراد بسیار زیادی بر اثر انواع بیماریها جان خود را از دست می که بیماری آنفلوانزا یکی از آنهاست.
اما در مورد انواع خاصی از آنفلوانزاها مانند نوع خوکی که اخیرا به اندازه گستره حیات، گسترش یافته است اوضاع متفاوت است.
متاسفانه بیماری آنفلوانزا از نوع خوکی دارای تمام شاخصه های یک بیماری مسری و خطرناک است که علی رغم تلاشهای مجدانه محققان پزشکی هنوز داروی موثری برای پیشگیری یا درمان قطعی آن وجود ندارد. بنابراین آنفلوانزا از حالت یک بیماری معمولی با درجه خطر پایین به یک بیماری کشنده و عالمگیر تبدیل شده و نگرانی جدی تمامی مردم، دولتها و نهادهای ملی و بین المللی در زمینه بهداشت و سلامت را موجب شده است و در ماههای اخیر به یک بحران جهانی تبدیل شده است.
1 - تعريف و انواع
آنفلوانزاى خوکی ( Swine flu) يك بيمارى تنفسى خوك‌ها است که توسط ويروس آنفلوانزاى نوع H۱N۱ ایجاد می شود
ويروس‌هاى انفولانزای خوکی میزبان اصلی شان خوک است اما می توانند مرغ ها و حتی انسانها را آلوده کنند. ويروس‌هاى آنفولانزاى خوكی دائماً تغيير شکل می دهند.
اما چه چيزي ويروس كنوني را تبديل به ويروسي خطرناك كرده است؟ ويروس خوكي نيز مانند تمام ويروس هاي ديگر خود را تغيير مي دهد. اگر خوك هاي مبتلا به آنفلوانزاي خوكي همزمان به آنفلوانزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند، اين ويروس ها مي توانند در بدن حيوان ژن هاي خود را تعويض كنند. بدين ترتيب نوعي جديد از ويروس به وجود مي آيد كه هم ژن هاي انسان و هم ژن هاي حيوان را در خود دارد. اين همان اتفاقي است كه ظاهرا در مورد ويروس كنوني افتاده است. گونه هاي “A H1N1 ويروس آنفلوانزا براي نخستين بار در سال 1930 ميلادي قرنطينه شدند.
2 -ويژگي ها
علائم بيماري به طورمعمول، سردرد، سرفه، سرگيجه، تهوع واستفراغ مي باشد.
ويروس آنفلوآنزاي خوکي در برابر حرارت ناپايدار است و در دماي 70 درجه سانتي گراد از بين مي رود. اين موضوع به خوبي نشان مي دهد که چنانچه تهيه و فرآوري مواد غذايي تهيه شده از گوشت خوک مطابق راهنماي عمل استاندارد و جهاني آن باشد، موجب انتقال بيماري نخواهد بود و سرايت بيماري در همه حال از طريق قطرات تنفسي است.
خطر همه گيري جهاني تنها در صورتي شدت مي يابد که جهش قطعات ژني ويروسها منجر به توانايي ويروس در انتقال بلاواسطه انساني در ارتباطات روزمره معمولي شود، و اگر چنين شود پيش بيني آينده سلامتي و بهداشت در جهان سخت يا دقيقتر بگوييم ناگوار خواهد بود.
3 -علايم و نشانه ها
نشانه‌هاى قابل‌انتظار آنفولانزاى خوكی در انسان ها مانند نشانه‌هاى آنفلوانزاى فصلى انسان است. حمله ناگهانى تب، بی حالی، در خود فرورفتن، بى اشتهايى و سرفه كردن . همچنين تعدادی از افراد آلوده با آنفولانزاى خوكی دچار سردرد، سرماخوردگی، گلودرد، کوفتگی و درد مفصل، عطسه، ناراحتی تنفسی، سرخ شدن يا التهاب و آبریزش از بینی می گردند . در مواردی نیز تهوع، و استفراغ و اسهال نیز گزارش شده است .
4 -راههاي انتقال و شيوع
آنفلوآنزای خوکی از دهان و بینی منتقل می شود و یک بیماری مجاری تنفسی است .
انتقال انسان به انسان اساساً رو در رو و به وسيله سرفه كردن يا عطسه انسانها ی آلوده با ويروس آنفلوانزا اتفاق می افتد .
مردم با دست زدن به چيزهایی که با ويروس‌هاى انفلوانزا خوکی آلوده است و سپس دست زدن به دهانشان ممكن است آلوده بشوند .
سازمان بهداشت جهانی به تازگی برآورد خود مبنی بر سهولت انتقال این ویروس میان انسان ها منتشر کرده است. اگر با کسی در تماس هستید که سرماخوردگی دارد، با او دست ندهید و روبوسی نکنید. ویروس آنفلوآنزا در اماکن عمومی وجود دارد و تماس با سطوحی مانند دستگیره اتوبوس و صفحه کلید کامپیوتر به راحتی شما را آلوده می کند. اگر دستان خود را به دستگیره در یا اتوبوس زده اید، آن را به دهان و بینی خود نزنید.
دانشمندان هنوز نمي‌دانند كه ويروس اين بيماري در صورت تماس زياد و طولاني مدت از بيمار به افراد سالم انتقال مي‌يابد يا اينكه حتي كوچكترين تماس مي‌تواند باعث انتقال ويروس شود. ويروسهاي آنفلوآنزا مي‌توانند تا چندين ساعت روي سطوح باقي بمانند و از دست و صورت بيماران منتقل شوند. طریقه شیوع این بیماری به هر صورت که باشد نتیجه این است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا را در بر گرفته و انتظار می رود تمامی کشورها را در بر بگیرد.
ويروس يادشده مي تواند از راه مسافران به ديگر كشورها نيز منتقل شود.
بر اساس اعلام مركز پيشگيري از بيماري هاي واگير ايالات متحده، آنفلوانزاي خوكي از راه مواد غذايي منتقل نمي شود.
5 -راههاي تشخيص
براى تشخيص دادن انفولانزای خوکی يك آلودگى ، عموماً نمونه تنفسى احتياج است نمونه ها در ۴ تا ۵ روز اول بيمارى باید جمع گردد (يك شخص وقتى آلوده است ويروس را به احتمال زياد به اطراف پراکنده می کند ). با اين وجود، تعدای از اشخاص آلوده ، مخصوصاً بچه‌ها، ويروس را براى ۱۰ روز و یا بیشتر ممكن است انتقال دهند .
6 -راههاي پيشگيري
ويروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوك بسیار متفاوت با ويروس‌هاى ۱N۱H انسان است ، بنابراين، واكسن‌های مورد استفاده براى انفلوانزاى فصلى انسان براى جلوگیری از ابتلا به ويروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوكی نه در بدن خوک و نه در بدن انسان ایمنی ایجاد نمی کند. بنابراین تا زمان تهیه واکسن این نوع آنفلوانزا صرفا می توان به توصیه های پزشکی و سازمانهای بهداشتی عمل کرد.
پزشکان در پاسخ به اين سوال كه هر فرد چطور مي‌تواند از خود و خانواده‌اش در برابر اين بيماري مراقبت كند، اظهار می دارند: در حال حاضر بايد احتياط‌هاي معمول براي آنفلوآنزا را انجام داد كه شامل پوشاندن جلوي دهان و بيني به هنگام عطسه و سرفه كردن با يك دستمال كاغذي كه بايد پس از مصرف حتما دور انداخته شود و مخصوصا از عطسه كردن در كف دست بايد خودداري شود. دستهايتان را بايد مرتب بشوئيد و در صورت نبودن آب و صابون از ژل پاك كننده استفاده شود. اگر هم بيمار شده‌ايد در خانه بمانيد.
همان طور که هوشیاری در برابر آلودگی برای پیشگیری از ابتلای شما و خانواده تان به بیماری ضروری است، در صورتی که خود مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید، حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. اگر دستمال به همراه ندارید، هنگام عطسه یا سرفه قسمت داخلی آرنج خود را در برابر دهان و بینی بگیرید تا دستانتان آلوده نشوند. احتیاط های معمول را به کار بندید.
در این قسمت نیز چند توصیه جدی به همراه موارد عملی برای جلوگیری از بیماری خطرناک آنفلوانزای خوکی آمده است:
-دستهاي خود را مرتباً بشوييد.
- وقتي عطسه يا سرفه مي کنيد دهان خود را بپوشانيد ) اجسام صاف مثل سکه بيشتر از اجسام زبر و منفذدار مثل کاغذ ويروس را منتقل مي کنند).
-اگر بيمار هستيد در خانه بمانيد .
-صورت خود را لمس نکنيد.
-از افراد بيمار دوري کنيد.
7 -راههاي درمان
اما در حال حاضر هيچ واكسنی كه بتواند برای انسانها در مقابل آنفلوآنزای خوکی ایمنی ایجاد کند در دسترس نیست .
واكسن آنفلوانزاى فصلى ممکن است بر ضد H۳N۲ خوکی كمك کننده باشد ولی مطمئنا به ایمنی و پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی نوع H۱N۱ کمک نخواهد کرد .
ويروس‌هاى آنفلوانزاى خوکی که جدیدا از انسانها جدا كردند به آمانتادين و ریمانتادین مقاوم هستند . حالا اداره سلامت ايالات متحده ، CDC استفاده از” oseltamivir “ و “ zanamivir ” را برای معالجه و یا پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی پیشنهاد می کند . بر اساس اعلام “CDC”، دو داروي “Tamiflu” و “Relenza” كه داروهاي رايج براي مقابله با آنفلوانزا هستند، براي مقابله با تمام گونه هاي كنوني آنفلوانزاي خوكي نيز مؤثرند.
این در حالی است که برخی از پزشکان معتقدند كه استفاده زياد از داروهاي ضد ويروسي مي‌تواند ميكروبها را به اين داروها مقاوم كند.
مقامات سازمان جهاني بهداشت در این زمینه گفته اند که ۴ تا ۶ ماه طول مي کشد تا اولين واکسن براي مبارزه با اين ويروس عرضه شود.
8 -وضعيت كودكان
بیماری آنفلوانزای خوکی در میان تمامی سنین شایع است. به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن کودکان و برخی از بیماران دارای سابقه بیماری های حاد، میزان خطرناک بودن هر نوع ببیماری در این دسته از افراد بسیار بیشتر پیش بینی می شود.
البته لازم به ذکر است که هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه آنفلوانزای خوکی در کودکان کشنده تر از سایر سنین باشد، وجود ندارد .
مراقبت هایی از قبیل مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده اولین علائم آنفوانزای خوکی و بالا رفتن دمای بدن کودکان به بالاتر از 38 درجه سانتیگراد برای آنها اکیدا توصیه شده تا میزان ریسک این بیماری برای این سنین پایین بیاید.
همچنین اگر کودکی به آنفلوانزا مبتلا شد باید در منزل بماند و مراقبتهایی همانند برخورد با سایر آنفلوانزاها با وی صورت گیرد. باید مقدار زیادی مایعات بنوشند و در استراحت کامل به سر ببرند. با دستور پزشک داروهایی نیز باید مصرف کنند. البته مصرف آنتی ویروس برای کودکان تنها در صورتی موثر خواهد بود که فقط 48 ساعت از شروع علایم اولیه بیماری گذشته باشد. از آنجایی که آنتی ویروسها دارای عوارض جانبی نیز هستند فقط در صورت تجویز پزشک باید به کودکان داده شود.
9 -شيوع و مبتلايان در ايران به همراه آمار مرگ و مير
در این زمینه دكتر گويا درسمينار آنفلوآنزاي خوكي که در انستيتو پاستور ايران برگزار شد، با اشاره به ورود آنفلوانزاي خوكي به فاز 6 پاندمي افزود: طبق برآوردها طي دو سال، احتمالا حدود 10 ميليون و 500 هزار نفر تا 24 ميليون در كشورمان به اين نوع آنفلوآنزا مبتلا مي شوند که از اين تعداد 525 هزار تا يك ميليون و 225 هزار نفر نياز به بستري دارند و برآورد مي‌شود حدود 105 هزار تا 245 هزار نفر جان خود را از دست بدهند.
رييس مركز مديريت بيماريهاي واگيردار وزارت بهداشت، شايع‌ترين عارضه آنفلوآنزاي خوكي را ذات الريه عنوان كرد و گفت: به اين منظور موارد ذات الريه را در تمام بيمارستان‌هاي كشور بررسي مي‌كنيم. از طرف ديگر مواردي كه به علت آنفلوآنزاي خوكي جان خود را از دست داده‌اند بيشتر با تابلوي نارسايي شديد تنفسي و نارسايي كليوي و شوك جان خود را از دست داده‌اند. همچنين اكثريت موارد شديد اين بيماري در گروه‌هاي خاص از جمله افراد داراي بيماريهاي زمينه‌اي بوده است.
دكتر گويا با بيان اينكه پاندمي موج‌هاي مختلفي دارد و حداقل دو سال گرفتار خواهيم بود، ادامه داد: طي دو سال بروز پاندمي، موج‌هاي مختلف آن بروز مي‌كند و هرموج 6 تا 8 هفته طول مي‌كشد و سپس فروكش مي‌كند.
دكتر گويا با بيان اينكه داروي ضد ويروسي كافي براي آنفلوآنزاي خوكي در اختيار داريم، گفت: تاكنون واكسني كه مجوز گرفته باشد، براي اين ويروس تهيه نشده است.
نکته اخر اینکه آنفلوانزا با شروع فصل سرما فراگیرتر می‌شود.
منبع:عصر ایران